D Vitamini

Son zamanların popüler vitaminlerinden olan D vitamini sürekli yetersiz ya da eksik olarak karşımıza çıkıyor.  Peki bu D vitamini neden bu kadar önemli?

Yağda çözünebilen ve vücutta depolanabilen bir vitamin olan D vitamini, kemik kas eklem fonksiyonlarında, sinir sisteminin çalışmasında ve günümüz Covid-19 salgınıyla önemini daha çok anladığımız bağışıklık sisteminin kuvvetli olmasında çok önemli bir rolü olduğunu söyleyebiliriz.

D vitamininin en önemli kaynağı güneş ışınlarıdır. Güneş ışınlarının etkisiyle D vitamini ciltte D3 formuna aktifleşir. Normal koşullar altında insan vücudunda bulunan D vitamininin %90-95’i güneş ışınlarının etkisi ile deride sentezlenir. Beslenme ile birlikte bitkisel ve hayvansal gıdalardan da az miktarda sağlanabilir. D vitamini içeren besinlere baktığımızda özellikle ton balığı, süt, yumurta, tahıllı gıdalar ve mantarda bulunur. Bunlarla birlikte yine peynir, tereyağı, yoğurt, kefir D vitamini içeren gıdalardır.

D vitamini eksikliği vücudumuzun tüm sistemlerini etkilemekle birlikte pek çok hastalığa da davetiye çıkarmaktadır. Eksiklik bazen yorgunluk, genel vücut ağrısı gibi bazı belirtilere neden olabilir. Ciddi eksikliklerde ise kemik ağrısı ve yürümekte zorluğa neden olan kuvvet kaybı ortaya çıkabilir. Bu dönemde özellikle daha çok dikkat ettiğimiz bağışıklık sistemimizin görevini yerine getirememesiyle enfeksiyon sıklığında artış görülebilir. Bunlara ek olarak değişken ruh hali, depresyon, uykusuzluk, baş ağrısı, saç dökülmesi gibi belirtilerde bulunabilir.

D vitamini eksikliği ülkemizin yanı sıra dünya üzerinde sık görülen yetersizliklerden biridir. Özellikle güneşten yoksun kalan ülkelerde ve koyu tenli bireylerde daha sık görülür. Yaşlılıkta, karaciğer ve böbrek yetmezliği görülen hastalarda, obez bireylerde, chron, çölyak gibi emilim bozukluğu yaşayanlarda eksiklik görülme olasılığı daha yüksektir.

Kanda 25OH vitamin düzeyi, D vitamini durumunu gösteren parametredir.

• < 10 ng /ml                         – şiddetli yetersizlik
• 10 ng/ml – 20ng/ml        – yetersiz
• 21 ng/ml – 29ng/ml        –  eksiklik
• >30 ng/ml                          –  yeterli
• > 150 ng/ml                       –  toksik etki yarattığı söylenebilir.

D vitamini eksikliği için, haftada en az 2 kez saat 10:00 ile 15:00 arasında yüz ve kollara güneş koruyucu sürmeden 20-30 dakika direkt (arada cam olmadan) gün ışığına maruz kalınmalıdır.

Günlük D vitamini ihtiyacı ne kadardır?
0-1 yaş aralığı için gerekli miktar 400 IU (International Unit),
1-70 yaş aralığı için gerekli miktar 600 IU,
70 yaşından büyük bireyler için ise gerekli miktar 800 IU olarak önerilir.

Yaz mevsiminde bütün 1 gün güneşlenmek 10000-25000 IU D vitamini sentezletir.

D vitamini kaynaklarından besinlere baktığımızda ise;

• Somon (105 gr)  360 IU
• Tuna balığı (90gr)  345 IU
• Sardalya balığı (52.5 gr)  250 IU
• 1 tam yumurta  20 IU
• Dana karaciğeri (105 gr) 15 IU D vitamini içerdiğini söyleyebiliriz.
  
  D vitamini besinlerle yeterli alınamadığı durumlarda ilaç takviyelerine başvurulabilir.D vitamini ampuller, hekim tavsiyesi doğrultusunda oral yolla ya da intramüsküler (kas içi) enjeksiyon yoluyla alınabilir. D vitamini damla ise ağızdan oral olarak ya da besinlere damlatılarak kullanılabilir. D vitamin kapsül ve sprey formlarında da bulunabilir.  D vitamini kullanımının hekim tavsiyesi doğrultusunda, yapılan testler ile gerekli dozlar belirlenerek uygulanması gerektiğini unutmayınız.
  Diyetisyen Tuğçe ALDATMAZ